Andrzej Kopiczyński i Anna Seniuk
oraz Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak,
Janusz Gajos, Wojciech Pokora, Władysław Hańcza i Stanisław Tym
w serialu komediowym obnażającym absurdy
socjalistycznej Polski lat 70.
 Czterdzieści lat minęło...
Kiedy w 1974 roku Jerzy Gruza rozpoczynał zdjęcia do Czterdziestolatka nie wiedział, że realizuje serial, który stanie się jednym z najpopularniejszych i najczęściej powtarzanych w historii telewizji. W tym roku Czterdziestolatek obchodzi 35 urodziny i nic nie wskazuje na to, żeby szybko zamierzał przejść na emeryturę.
Bohaterem serialu jest inżynier Stefan Karwowski (Andrzej Kopiczyński), przeciętny miejski inteligent, mąż energicznej Magdy (Anny Seniuk) i ojciec dwójki dzieci: Jagody (Grażyna Woźniak) i Marka (Piotr Kąkolewski). Poznajemy go w dniu jego czterdziestych urodzin, kiedy podczas niewesołej kolacji wspomina dawnych przyjaciół i znajomych zdając sobie sprawę, że połowę życia ma już za sobą.
 Nie zamierza się jednak poddawać. W kolejnych odcinkach serialu inżynier Karwowski boryka się co prawda z problemami wieku średniego takimi jak łysienie czy spadek kondycji fizycznej, ale jednocześnie awansuje (przy pomocy komputera marki Odra trzeciej generacji), podejmuje próbę rzucenia palenia, a nawet wplątuje się w pozamałżeński romans.
Jego perypetie tworzą wyjątkowy, niezwykle prawdziwy portret Polaka lat 70.
– Dla mnie Czterdziestolatek był Woody Allenem Polski lat 70. Idealista, pozbawiony sprytu, trochę fajtłapa, uczciwy i naiwny marzyciel. (...) Śmieszność Czterdziestolatka polegała na tym, że wszystkie zalecenia "odgórne", nawet te absurdalne i propagandowe, traktował serio i próbował je realizować. Dlatego nieuchronnie wpadał na minę prawdziwego życia – mówił o swoim bohaterze reżyser serialu, Jerzy Gruza w wywiadzie udzielonym przy okazji realizacji  Czterdziestolatka – dwadzieścia lat później.
Ojcami inżyniera Karwowskiego są reżyser i scenarzysta Jerzy Gruza oraz dziennikarz, krytyk filmowy, scenarzysta i dramaturg Krzysztof Teodor Toeplitz . Do pracy przy serialu udało im się zaprosić plejadę najlepszych i najpopularniejszych polskich aktorów.
w roli inżyniera Karwowskiego wystąpił Andrzej Kopiczyński, wtedy aktor warszawskiego Teatru Narodowego. W postać jego żony wcieliła się wybitna aktorka Anna Seniuk. Obok nich w serialu wystąpili Irena Kwiatkowska w niezapomnianej kreacji kobiety pracującej, Roman Kłosowski (technik Roman Maliniak), Leonard Pietraszak (dr Karol Stelmach), Janusz Gajos (Antek, brat Magdy), Władysław Hańcza (ojciec Magdy), Wojciech Pokora (inż. Mieczysław Gajny), Zdzisław Maklakiewicz (kolega szkolny Stefana o przezwisku Dżuma), Ryszard Pietruski (dyr. Mieczysław Powroźny), Stanisław  Tym (robotnik na budowie), Leon Niemczyk (inż. Małkiewicz), Grażyna Szapołowska (inż. Nowowiejska), Bożena Dykiel (Zofia Walendziakowa) oraz Jerzy Turek , Wiesław Gołas, Jan Kobuszewski, Jan Himilsbach i Krzysztof Kowalewski.
Zdjęcia do Czterdziestolatka rozpoczęły się w 1974 roku. Początkowo planowano realizację 7 odcinków serialu, ale ze względu na ogromną popularność, którą zyskał wśród widzów, zdecydowano się nakręcić kolejne 14.
Co ciekawe, krytycy początkowo nie byli produkcją zachwyceni. W prasie branżowej serialowi zarzucano ostentacyjną banalność myślową, pomieszanie kabaretu z produkcyjniakiem i niepokojąco bliskie sąsiedztwo z niechlubnymi produktami kultury masowej. Jednak już przy powtórnej emisji oceny krytyków było dużo korzystniejsze, a dziś nie ma chyba nikogo, kto nie zachwycałby się perypetiami inżyniera Karwowskiego i jego rodziny.
 Czterdziestolatek odniósł olbrzymi sukces, ale dla jego aktorów okazał się nie lada problemem. Andrzej Kopiczyński do dziś kojarzy się wszystkim z rolą Karwowskiego mimo, iż ma na swoim koncie dziesiątki doskonałych kreacji teatralnych. – Czterdziestolatek właściwie odciął mi drogę do ról dramatycznych – wspominał aktor w jednym z wywiadów (Dziennik Polski, 2005).
Podobne odczucia towarzyszyły Romanowi Kłosowskiemu, który dla wielu widzów na zawsze pozostał Maliniakiem. – Latami tak do mnie mówiono. [...] Był czas, że to nazwisko doprowadzało mnie do szewskiej pasji, bałem się, że kiedyś komuś przyłożę za Maliniaka – wspomina aktor ( Przegląd, nr 11/2004),
Na fali popularności serialu, w 1976 roku zdecydowano się nakręcić pełnometrażową opowieść o Karwowskim pt. Motylem jestem, czyli romans 40-latka, a wcześniej w noc Sylwestrową 1975 roku telewizja wyemitowała wielogodzinny program  Sylwester Rodzinny – program z rodziną Czterdziestolatka z udziałem aktorów.
Do Karwowskiego Jerzy Gruza i Krzysztof Teodor Toeplitz powrócili w 1993 roku realizując 15-odcinkowy serial 40-latek. 20 lat później opowiadający o perypetiach rodziny Karwowskich w wolnej Polsce. W tej części przygód, inżynier Karwowski musi odnaleźć się w Polsce doby kapitalizmu.
Niewykluczone jednak, że ulubieńcy widzów jeszcze raz wrócą na mały ekran. Latem tego roku z inicjatywy Jerzego Gruzy powstał testowy odcinek nowego serialu Studenci opowiadający o studentach Uniwersytetu Trzeciego Wieku, wśród których są również Stefan i Magda Karwowscy. Jeśli zostanie pozytywnie oceniony przez szefów TVP, jest szansa, że powstaną kolejne.
6 płytowe wydanie serialu na DVD już od 13 listopada!
|
|
